Sehnsucht: over pijn, schoonheid en verlangen

By Trees Dewever | 22/10/2012

‘Ik geloof in schouders en schoten. Men steunt op de ene, en rust in de andere. De ene is vader, de andere is moeder. De ene schraagt, de andere draagt. De ene is muur, de andere aarde. Op de ene lijdt men nog staande, in de andere gaat men uiteindelijk liggen’. Een stukje uit de column van Bernard Dewulf in de weekendkrant. Warme, troostende woorden, n.a.v. de foto waarop burgemeester Patrick Janssens een bevriende schouder zoekt om de pijn van zijn nederlaag te stutten.

De pijn van het onbedaarlijke verlangen weet die andere schrijver en curator, Oscar van den Bogaard, mooi vorm te geven in het Kasteel van Gaasbeek, een romantische droomburcht in de groene Brusselse rand. De tentoonstelling ‘Sehnsucht’ voert je langs trappen, subtiel verlichte gangen en historische interieurs. Foto’s, video’s en schilderijen gaan over wat was, wat nooit zal zijn of zou kunnen worden. Over wachten op, over gemiste kansen en spijt… en hoe zeer dat doet en hoe zoet dat is. Sensitief, puur en van een ondraaglijke schoonheid. Oude parfums met Florentijnse iris en Toscaanse kruiden hullen de riante kamers in een wolk van sensualiteit en mysterie: olfactorische sensatie, heet dat. 
‘Le parc est magnifique, c’ est toujours avec regret que je quitte Gaasbeek’ schreef de laatste markiezin Arconiati Visconti in het begin van de 20° eeuw; een excentrieke vrouw die haar  buitenverblijf schonk aan de Belgische staat.
Het prachtige herfstkoloriet van de bomen rondom het kasteel ademen vergankelijkheid, maar de zon schijnt moedig…

‘s Avonds mijmer ik over het verband tussen pijn en schoonheid. Hoeveel schoonheid zou ons niet ontnomen zijn, mochten mensen geen pijn lijden? Waarover zou men musiceren, schrijven, schilderen en dansen mochten mensen geen verdriet kennen? Alleen focussen de meeste mensen op het een of het ander. Pijn moet vooral weg en schoonheid moet je verwerven. Verdriet wordt verdoofd en schoonheid wordt gekocht. Dat er zoveel schoonheid in pijn ligt, hebben wij niet in de gaten. Dat er geen echte schoonheid bestaat zonder pijn, komt niet in ons op. De breedte van die blik op onszelf, op wat ons overkomt, dat zijn we verloren. We hebben weinig contact met de heelheid van de dingen. Dat het kan om te leven mét pijn en tekort, en dat schoonheid en geluk altijd onaf is – a work in progress – dus niet te fixeren of te vatten, dat is grote kunst.

Psychoanalyticus Paul Verhaeghe wijdt dit onvermogen aan de waanzin van het neoliberalisme, waar alles verkrijgbaar is, en pijn een uitzonderlijk en vermijdbaar onderdeel is van het bestaan. We nemen nergens de tijd voor, niet voor verdriet en niet voor afscheid. In zijn laatste boek Identiteit schrijft hij dat de nieuwe communicatiemiddelen afscheid nemen zo goed als onmogelijk maken. Hij haalt de eindscène aan van de film Casablanca, die nu ondenkbaar is geworden: ‘We ‘ll always have Paris’. Het vliegtuig van Ingrid Bergman zou nog niet goed en wel opgestegen zijn, of zij en Humphrey Bogart waren al stiekem aan het sms-en! Weg Sehnsucht, weg stil verlangen. Al vraag ik mij af of zijn goed gedocumenteerde doemverhaal geen verkapte romantiek is. Ik lees er weinig hoop in. Ik mis de bredere blik, de meer spirituele oriëntatie op de wereld. Hij haalt het even aan, maar zegt weinig kennis te hebben over mystieke of oosterse wijsheidstradities.

Zelf proef ik een onstilbaar verlangen is naar meer mystiek, stilte en spiritualiteit. Naar niet te vatten wijsheid en een dieper weten. We willen leren hoe om te gaan met pijn én overeind te blijven; we willen onze liefde voelen. We zuchten naar zin, betekenis en diepte. Het boeddhisme leert ons al eeuwen veel over het waarom van lijden. Via meditatie, open gewaarzijn en de non-duale blik kunnen we pijn leren zien als een ornament van het leven. Al bestaan er veel misverstanden. Ik hoor af en toe dat boeddhisme een mens ongevoelig zou maken voor emoties, passie, gepieker en gedoe. Alsof je een olifantenhuid kweekt waar alle hevigheid op afketst – handig maar toch ook een beetje dor. Dit klopt niet met mijn ervaring. Waarachtige spirituele training maakt je juist raakbaarder, gevoeliger en kwetsbaarder, maar zorgt er ook voor dat je meer verbinding en ‘geworteld zijn’ ervaart. Een grounding en interconnectedness die rust, stevigheid en blijheid genereren. Niet gemakkelijk om het erover te hebben. Taal is beperkt en te cultureel beladen om een dimensie uit te drukken die ruim, roerloos en woordenloos is.

Psycholoog en spiritueel leraar Hans Knibbe heeft er zijn levenswerk van gemaakt: Zijnsoriëntatie. Dicht bij het leven en onze passies, beschrijft hij minutieus onze angsten voor overgave en commitment en leidt je naar een ruimere visie op jezelf en de ander. Als student moet je de moed hebben om te vallen, je neuroses te fileren en jezelf te accepteren en eren als liefdevol wezen. De training is vooral een eindeloos proces van openen naar nieuwe mogelijkheden om jezelf vorm te geven, voorbij je conditioneringen en aannames. Een appèl om je leven werkelijk te leven.
Ik startte vorige maand de masteropleiding Zijnsoriëntatie in Utrecht. Hans kwam ons groeten op de eerste dag en zei: ‘Laat al je ontwikkelingsgekte los. Sterf, sterf en doe het snel, twee jaar is zo voorbij…!’ Het kwam aan en ik begreep het als volgt: stop met jezelf te corrigeren, te voeden en te verrijken. Dat doe je met je hongerige psyche die er altijd van uitgaat dat je onvolledig bent, nog niet goed genoeg, of dat er iets mis met je is. Sterven betekent hier de stutten van je persoonlijkheid neerhalen, diegene die je denkt dat je bent, voorgoed los te laten. Pas dan kan je contact maken met je wijsheidsgeest, je ruimere en non-problematische Zijnsdimensie. Pas dan begint het eigenlijke werk en wordt het leuk.
Pfff… volg je nog?

Dichter bij huis en haard: ga vooral mijmeren, voelen, ruiken en kijken naar de tentoonstelling Sehnsucht in Gaasbeek – nog tot 11 november 2012. Mijn tip: proef het lekkere kriekbier Oud Beersel in het etablissement aan de overkant. Vloeiend kersenrood genot, niet te scherp, niet te zoet, juist goed!

Posted in levenskunst

Ik ben een oldtimer: traag en trots !

By Trees Dewever | 03/03/2011

Als ik zie hoe jongere mensen sms’en, twitteren, taggen, chatten, skypen, deeplinken en compileren… dan voel ik mij een oldtimer. Net geen dinosaurus in digiland. Zoals Kurt Van Eeghem vandaag zei op Klara: ‘De knopjes houden niet van mij en ik ben er bang voor’. Veel 45-plussers halen het nooit meer in. Enige irritatie en woede zijn mij niet vreemd. Als ik na maandenlang zwoegen een programma eindelijk onder de knie heb, is er alweer een nieuwe toepassing, een sneller programma met veel meer mogelijkheden (lees: van voor af aan beginnen). Less is more geldt niet in computerland. Jongeren hoppen hip van nieuw naar nog nieuwer. Zelfs facebook verandert om de haverklap van sturing. Ze houden ons bezig. Ze houden ons aan de gang.

Hmm. Soms dagdroom ik mij een jonge knaap. De warmte van zijn bil tegen de mijne, samen turend naar het scherm. Verlegen maar trefzeker loodst hij mij naar de juiste toets, de verborgen code, het verloren wachtwoord, de nieuwste update van het beste programma. Mijn nieuwsbrieven floepen fluitend de deur uit, mijn licensie wordt verlengd, mijn bestanden gekopieerd en bewaard. Na twee keer zuchten is mijn adressenbestand bijgewerkt. Je hoort mij niet klagen !
Ik ben een oldtimer, traag en blinkend. Het dashboard is van notenhout, de zetels zijn van leer, zacht en belegen. Niets mis met de carrosserie. Zelfdragend en stevig genoeg om alle onderdelen feilloos te ondersteunen. Dat komt natuurlijk omdat ik elke dag beweeg en mediteer. Ik geef je alvast de eerste instructie mee:
‘Laat je optrekking los, je armen en schouders, je zelfbeeld en je ambities. Laat je dragen door de aarde en voel je stevig als een berg. Verbind je met een punt diep in de aarde en laat vervolgens stroming toe…’
Als je mijn wijze raad, en natuurlijk mijn cursussen volgt, dan word je wel niet geselecteerd voor de 24 uur van Le Mans, maar dan stromen toch langzaam maar zeker fans naar je toe om zich te spiegelen in je glans, om je tijdloze vormen te bewonderen en te genieten van je natuurlijke, rustige présence. Meer zelfs: ze worden vrienden voor het leven!
Dit is wat ik minister Vandeurzen ga vertellen op zijn online forum ter preventie van zelfdoding : http://www.gespforum.be/. Hij zal wel een knaapje hebben ingehuurd om alle knopjes te installeren op de huispagina. Ben benieuwd of het me lukt, zo zonder. Goed initiatief natuurlijk. Toch hoopvoller dan wat een parlementariër van Groen me onlangs zei. Dat welzijn geen prioriteit is in Vlaanderen. Dat je er niet kan mee scoren, geen snelle successen mee kan behalen. Dat is wat ik ga vertellen aan de minister: dat het vooral traag mag gaan, als hij zijn plan maar een stevige carrosserie geeft. Dat verdienen de drie zelfdoders per dag in Vlaanderen.
Nog even hoppen naar de kunst, want er is goed nieuws. Eén van de mooiste voorstellingen van de laatste jaren wordt wellicht opnieuw gespeeld in Theater aan Zee: “Ruhe”, met de zangers van het Collegium Vocale. Hou het in de gaten, het belooft een warme zomer te worden.
Ook charmant van Jan Goossens, de peletonleider van de linkse culturo’s, dat hij zijn boegeroep naar de Vlaams-nationalisten staakt en Bart De Wever uitnodigt naar de KVS om te genieten van “Weg” en een frisse pint nadien. Ik hoop dat Bart gaat, ‘t is een prachtige voorstelling. En dat hij zijn vrouw meebrengt. Siegfried kan wel eens op de kinderen passen. En dat ze veel discussiëren. En dat ze veel lachen ook, om elkaars grote gelijk.
Trees Dewever
PS. Langs deze weg wil ik al mijn ‘knaapjes’ van harte danken die mij, vrijwillig of bezoldigd, gedroomd of niet, de laatste jaren geloodst hebben door het complexe digitale landschap en mij prachtige brochures, foto’s, websites en nieuwsbrieven hebben gegeven. Zoals daar zijn: Frank, Maarten, Bert, Filiep, Wilfrieda, Nadine, Emanuel en Sandrina.
Posted in levenskunst

Zijnsoriëntatie, een kennismaking

By Trees Dewever | 16/01/2011

In de zomer van 2006 volgde ik een introductieworkshop in de School voor Zijnsoriëntatie in Utrecht. Ik was meteen verkocht, dit was waarnaar ik zocht! Wetenschappelijke sérieux en spirituele diepgang. Ik volgde de driejarige basistraining (3 x 24 trainingsdagen) en ben nu bezig met een vervolgtraining en Zijnsgeoriënteerde psychologie. De trainingen raken me nog altijd diep. Ik kan gerust stellen dat er meer helderheid, gemak en glans gekomen is in mijn leven.

De visie
Het is een visie die je een ingrijpend andere manier van kijken naar de wereld en naar jezelf aanreikt. De school werd twintig jaar geleden opgericht door Hans Knibbe, ooit een succesvol therapeut én zenboeddhist. Hij ontwikkelde een methodiek voor mensen van nu, een eigentijds pad voor levenskunst. Het is een pragmatische benadering die oeroude spirituele inzichten (vooral Tibetaans boeddhisme) combineert met hedendaagse kennis over de werking van de psyche.

“Van Zijnsoriëntatie word je sexy, sappig en stralend, zowel heilig als geilig!” Voor een West-Vlaming al een uitdaging op zich !

Als je je eigen persoonlijkheid diepgaand wil onderzoeken – hoe confronterend dat soms ook is -, als je betekenis wil geven aan je leven, of een praktische invulling wil geven aan spiritualiteit, dan biedt de School voor Zijnsoriëntatie degelijk en waardevol voer op hoog niveau. Het is de specialiteit van de school om de bewustzijnstraining van ‘rusten in Zijn’ te verbinden met dieptepsychologische begeleiding.
Met Zijnsoriëntatie wordt letterlijk bedoeld: je oriënteren op Zijn, de altijd aanwezige gronddimensie van het bestaan. Alles wat bestaat is een vorm van Zijn. Wanneer je je dat bewust bent, raak je contactvol aanwezig in het Nu. De mallemolen van streven en vermijden, die altijd naar toekomst of verleden wijst, heeft je niet langer in de greep. Het is net alsof je uit een vernauwing stapt en opeens in een open ruimte staat. Deze open ruimte van Zijn blijkt intrinsiek vrij te zijn van al je patronen, gevoelens en gedachten. Je komt in contact met inspiratie, kracht en levenslust. Je wordt je bewust van je historisch bepaalde aannames over jezelf en de wereld. Je ziet hoe arbitrair ze zijn en leert ze loslaten. Zo schep je meer ruimte in jezelf en straalt je aanwezigheid een spontane wijsheid en gevoeligheid uit.
De theorie is uitgebreid, maar de lessen zijn vooral ervaringsgericht. Lichaamswerk en meditatie zijn vaste onderdelen van de workshops. Hans Knibbe heeft ruime ervaring met bio-energetica, Reichiaans lichaamswerk en Gestalt en dat laat zich voelen. Toch is het zijn specifieke benadering die inspirerend is voor mijn massagepraktijk. Zijnsgeoriënteerd werken is een proces van stolling naar straling, zowel psychologisch als lichamelijk. Geen ontlading of correctie, maar een hervinden van een open houding naar alle ervaringen.
Stolling, verharding of kramp zijn vaak psychologische leegtes die zich fysiek manifesteren. Als je aanraakt, raak je de hele geschiedenis aan…
‘Als je aanraakt, breng je liefde, aandacht en respect naar zowel de spanning als de daarin aanwezige gevoelens. Je probeert de spanning niet weg te krijgen, maar laat haar door jouw aanraking tot bewustzijn en gevoel komen. Als je een gespannen gebied aanraakt, raak je datgene aan dat zich niet wist vorm te geven in het ‘huis van de ouders’, (je kindertijd). Je vindt daar zowel het niet herkende deel van diegene die je aanraakt, als de beperking van de ouders’.
Zijnsoriëntatie kiest voor de lange weg. Het heeft veel tijd en een degelijke begeleiding nodig om je neuroses te begrijpen, te zien wat ze uitrichten in je leven, en je over te geven aan de vrije, open ruimte. In deze hectische, snelle en kille tijden toch al een radicale keuze.
‘Overgave is een aspect van vrijheid. Door overgave overstijg je de dwingelandij van de psyche en kom je in contact met de natuurlijke, stromende aard van jezelf. Je wordt weer zacht, levendig, sensueel en creatief. Zo leer je om vrij te zijn van de chronische overcontrole vanuit de psyche. Met controle is niets mis, maar overcontrole verlamt en vervreemdt je van je spontaniteit. Daar kun je leren om jezelf los te laten’.’
Uit: Meditatie in Beweging, Hans Knibbe, Stichting Zijnsoriëntatie, 2008.
Het vergt telkens een hele investering om vanuit Brugge naar hartje Nederland te rijden. Maar sinds kort werd Zijnsoriëntatie Vlaanderen opgericht, een vereniging van Vlaamse studenten aan de school, met het doel de Zijnsvisie te verspreiden in Vlaanderen… en mensen gelukkiger te maken !

– Wil je kennismaken met Zijnsoriëntatie Vlaanderen, dan kan ik je de boekpresentatie “Discipline van geluk” aanraden, op zondag 27 maart om 14u30 in De Lichtbron in Wijnegem. Rianne van Rijsewijk, co-auteur van het boek en staflid van de school, zal in meditatieve sfeer het boek en de visie toelichten. Je kan er ook kennismaken met de begeleiders in Vlaanderen en de studenten aan de school.
– Wil je dieper het Zijnsgeoriënteerde gedachtengoed ervaren en proeven, dan is er de weekend workshop “Rusten in Zijn en doen wat je wilt” door Rose-Anne Mutsaers, Zijnsgeoriënteerd begeleider uit Nederland, op de Minnezolder te Brugge. Ze zal het hebben over doen en niet-doen, geen correctie, gewaarzijn voelen, rusten in wat is, jezelf vormgeven. Noteer alvast in je agenda!

Het zou naar mijn gevoel verrijkend zijn voor intellectueel én spiritueel Vlaanderen mocht Zijnsoriëntatie hier gepraktiseerd kunnen worden. Er is toch een groeiend verlangen merkbaar naar verdieping, warmte en betekenis, wars van alle zweverige new-age tendensen.

Meer info: http://www.zijnsorientatie.nl/

Trees Dewever
de cursieve teksten zijn van Hans Knibbe

Posted in levenskunst, zijnsoriëntatie

Waarom ik mediteer

By Trees Dewever | 15/01/2011
Toen ik dit artikel voorbereidde vroeg ik mij af waarom ik mediteer en wat het me brengt. Ik begon ermee omdat het aan studenten van de School voor Zijnsoriëntatie gevraagd wordt om dagelijks te mediteren. Inmiddels is dat vier jaar geleden en is meditatie bij mijn leven gaan horen. Als ik een dag niet gemediteerd heb, dan verlang ik naar mijn kussentje. Zoals ik elke dag mijn tanden poets en mijn mailbox bekijk, heb ik er een gewoonte van gemaakt om elke dag mijn geest te bekijken. Ik kijk naar mijn hersenspinsels, mijn oordelen, mijn gemor, mijn verdriet, maar ook naar mijn schoonheid, mijn verlangen, mijn adem, mijn lichaam. Ik kijk naar wat er is. Om mezelf niet te verliezen en niet te verzuipen in de modderpoel van informatie, lawaai en gedoe. Ik heb het gewoon nodig om mezelf elke dag de vraag te stellen hoe het écht met me gaat en wat er echt aan de hand is. Het is uit de dagdagelijkse mallemolen stappen en een gebaar maken naar mezelf.
Maurice Knegtel, boeddhistisch leraar, zegt het zo:
…“Het zitten op een kussen betekent voor mij intimiteit met mijn bestaan. Ik kom niet alleen in contact met wat ik hoor, zie, ruik, proef, voel, gevoel of gewaar ben. Ik kom in contact met wat ik denk en doe. Ik kom in contact met hoe ik ingrijp in de werkelijkheid en hoe ik haar vervorm. Ik kom in contact met wat ik niet kan en niet weet. Ik kom in contact met een fundamenteel onvermogen. Wat telt voor mij is de vraag naar de bereidheid mijn leven te leven zoals het zich van moment tot moment voordoet. Dit gaat verder dan acceptatie. “… (*)
Veel mensen denken dat meditatie te maken heeft met het stopzetten van gedachten, met leren ontspannen of het bedaren van emoties. Je moet er in elk geval beter van worden en zielerust vinden. En alhoewel veel klachten verminderen of beter verdragen worden als je mediteert, noemt Zijnsoriëntatie dit strategisch bezig zijn.
Zij kiest radicaal voor niet-kiezen, niets verwachten, en het loslaten van elk project, elke positie. Wanneer we bezig zijn iets moois van onszelf te maken en iets willen bereiken, dan is onze geest vernauwd tot het project waarmee we bezig zijn. Het gaat er in meditatie vooral om die vernauwing te herkennen, niet eens zozeer om het loslaten ervan. (**)
Als iets me duidelijk is geworden na jaren bewustzijnswerk, is het wel de onthutsende ontdekking hoezeer ik de werkelijkheid vervorm met mijn eigen geest, hoezeer ik situaties en relaties inkleur vanuit mijn kindverleden en vroegere ervaringen. Er bestaat geen objectieve werkelijkheid, alleen een subjectieve ervaring ervan! Door mijn dagelijkse meditaties beoefen ik open gewaarzijn, en train ik mijn geest om uit de vernauwing van mijn psyche te stappen. Meditatie is je geest trainen en temmen. Je gehechtheid aan pijn, drama en veiligheid leren zien. Een nieuwe houding trainen van reactief naar creatief, altijd opnieuw. Op je gemak leren zijn met ongemak. Kiezen voor vrijheid en geluk.
Meditatie is niet te verwarren met positief denken, want geen enkele ervaring wordt uitgesloten.
Alles past erin. In die zin is meditatie een heel levend gebeuren en heeft het helemaal niets van een soort steriele verstilling.
Meditatie is een levenshouding, veel meer dan een techniek. Het kan de start zijn van een meer open, ruimere en vrijere houding in het leven. Het specifieke van Zijnsgeoriënteerde meditatie is dat er vrij snel geoefend wordt met het herkennen van je vrije zelf, je wijsheidsgeest.
Niet halen, maar stralen is het motto. In meditatie nemen we een bepaalde houding aan waarin we ons normale gedoe loslaten zodat we ruimte scheppen voor bewuste herinnering van wie we echt zijn en contact kunnen maken met onze vrije dimensie.
Ons authentieke zelf, onze waarachtigheid, onze liefde. Er is wel wat moed voor nodig. En overgave, en vertrouwen. Over dat laatste zegt Hans Knibbe, de spirituele leraar van de School voor Zijnsoriëntatie, iets moois:
“Vertrouwen is een risico, maar als je dat risico niet neemt zit je vast aan een wereldbeeld waarin je alles moet controlen. Tel uit je winst !”
Trees Dewever
(*) Uit het artikel “De bonkende bouwputten van de stad”, Vorm en Leegte, lente 2005
(**) De cursieve teksten zijn van Hans Knibbe, literatuur Zijnsoriëntatie, www.zijnsorientatie.nl
Aanbevolen: “Je leven een bron van vreugde. Over wetenschap, meditatie en geluk” Y. M. Rinpoche
ISBN 978 90 215 8336 5
Posted in levenskunst, meditatie